Op 14 april 2015 vond er op de Ambassade van Israël te Den Haag de postume uitreiking plaats van de Yad Vashem-onderscheiding door Zijne Excellentie de heer Haim Divon ( ambassadeur van Israël ) toegekend aan Ybe Westerhof en Anna Westerhof-Wijnstra.
Een bekend joodse gezegde is: Wie een mensenleven redt, redt een hele wereld.
Het was een indrukwekkende plechtigheid , de kleinkinderen waren aanwezig van de familie Westerhof , maar ook een kleinkind en achterkleinkinderen van de Joodse familie van Kollem, welke bij de familie Westerhof in de Weperpolder was ondergedoken aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. De betreffende ouders en grootouders zijn overleden.
Na het welkomstwoord en het verhaal zong bariton Ken Gould – Mag ik bij jou
http://youtu.be/M2CeKDbW3bI
Daarna volgde de toespraak en uitreiking van de Yad Vashem-onderscheiding “Rechtvaardigen onder de Volkeren” van de heer Haim Divon.
De oorkonde en de erepenning werd in ontvangst genomen door Anne en Hielkje Westerhof.
Anne Westerhof vertelde in haar toespraak welke herinneringen zij had aan de familie van Kollem en bedankte, namens de familie. Westerhof , Berry van Kollem en de Israëlische Ambassade.
Berry van Kollem memoreerde in zijn toespraak het leven van zijn grootouders en ouders in de oorlog, maar ook na de oorlog.
Het heeft bij alle betrokkenen diepe sporen nagelaten, ondanks dat de familie van Kollem de oorlog heeft overleefd.
De aanwezigen werd na afloop van de plechtigheid een receptie aangeboden.
Het verhaal achter de oorkonde.
( Vorig jaar werd onderstaand verhaal op de FB pagina Op de Haule geplaatst)
Schuilen in de Weperpolder.
Onze pake en beppe Ybe Westerhof en Anna Westerhof-Wijnstra woonden er samen met hun twee kinderen: heit Hendrik en tante Korrie.
Ze woonden er op een boerderij, in harmonie met de buren, waarvan de meesten ook boer waren.
Ze hielpen elkaar wanneer het nodig was: met koe-kalverij of in de zomer, wanneer er onweer dreigde, het hooi met vereende krachten van het land te halen met paard en wagen.
Ze hielpen elkaar ook in de moeilijke tijd tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Ik zal proberen het een en ander zo secuur mogelijk weer te geven.
Dit doe ik op basis van wat mijn heit mij verteld heeft en wat ik vernomen heb van de buurjongen Aise Kramer.
Laat ik beginnen met het verhaal van Aise.
De ouders van Aise, de familie Anne Kramer heeft vanaf 8 mei 1944 tot 13 april 1945 ( bevrijdingsdag) onderdak geboden aan o.a. Hendrik Jager.
In een hoog stuk land achter de boerderij was een hol gemaakt met vanuit de sloot de ingang.
Ook waren er twee evacuee’s bij hen gehuisvest n.l. Leo en Marietje Naus uit Swalmen .
In de vroege ochtend op 3 november 1944 was er een razzia, het betrof de boerderijen Kramer, Westerhof en Tolsma.
Anne Kramer werd door de handlangers van de Duitsers tegen de muur gezet en onder bedreiging van wapens gesommeerd te vertellen waar de onderduiker was, zo niet werd hem gezegd, dan zag het er voor hem niet best uit. Ook buurvrouw Kramer werd verhoord , evenals de kinderen Aise en Sjoerdje, die uit de bedstee werden gehaald.
Maar niemand deed een mond open .
Hendrik Jager zat verborgen onder een hoop lege aardappelkistjes op de koe zolder, de planken van de zolder waren vermolmd. Zodoende durfden de overvallers niet de zolder op om daar te zoeken. Wanneer men goed gekeken had , had men Hendrik Jager kunnen zien zitten, maar men keek niet goed, gelukkig!
Onverrichte zake ging men naar de boerderij van pake en beppe.
Hierover zijn twee verhalen bekend.
Heit heeft verschillende malen aan ons verteld, dat hij de nachten vóór de razzia niet thuis sliep, maar in een hol. In de vroege ochtend, toen hij naar huis liep om te melken, viel het hem op dat de eenden niet opvlogen uit de wijk, zoals alle andere ochtenden…
Heit was al enige tijd aan het werk, toen hij een aantal vreemde , in uniform geklede personen om de boerderij in de schemering zag lopen.
Heit is snel in de schuilplaats gekropen; in in één der hooivakken gemaakt hol en toen in alle stilte afwachten … Bij het doorzoeken van de boerderij werd hij daar gevonden, heit moest tevoorschijn komen en wel op handen en voeten: die nacht werden vier onderduikers ( waarvan één van Joodse afkomst) meegenomen. Onder bewaking gingen ze te voet naar Veenhuizen. En vandaar per auto van de Landwacht naar Assen. Om 4 uur werden ze in vrijheid gesteld, maar buiten bij de deur ingerekend door een Duits commando.
Na enige dagen cel moesten drie mensen, waaronder heit werken in de strafploeg van de organisatie Todt.
Ze moesten tankgrachten graven in Drenthe. Een week later wisten ze gezamenlijk te ontvluchten en heit wist weer veilig de Weperpolder te bereiken.
Heit kon natuurlijk niet meer op de boerderij wonen, de Duitsers zouden hem daar zoeken, hij is toen tot het eind van de oorlog ondergedoken geweest bij een familie Tiesinga in de Weper naar mijn weten.
Ook was er sprake van een hol achter de boerderij , waar een Haagse onderduiker in verborgen was en die niet ontdekt is?
Heit heeft hier nooit iets over verteld, er werd trouwens niet of nauwelijks over de belevenissen tijdens de oorlog gepraat.
Pas de laatste jaren van heit’s leven begon hij erover te vertellen.
Ook kwam de kaart van de vliegroute van de Seattle Sleeper, de Amerikaanse bommenwerper, die neergestort is in Haulerwijk te voorschijn.
Heit had hem gevonden in het land, er zaten alleen een paar moddervegen op, verder mankeerde er niets aan.
De vluchtroute is met potlood aangegeven en plots hield hij op.
Deze kaart is na het overlijden van heit en mem geschonken aan de Historische Vereniging in Haulerwijk.
Deze razzia vond plaats na het verblijf van het Joodse echtpaar, Isaak van Kollem en zijn vrouw Esther Cornelia de Leeuwe op de boerderij van pake en beppe.
Hun schuilnamen waren toen: Jacobus Stargardt en Elsje Mathesius.
In het voorjaar van 1943 had pake langdurige gesprekken op het land met Douwe Monsma.
Hun landerijen grensden aan elkaar en werd alleen gescheiden door de Tjonger.
Het waren gesprekken over een Joods echtpaar wat zich verborgen moest houden , hun enigst kind, Loek, was al ondergebracht bij de familie Monsma.
Op een late avond kwam het echtpaar van Kollem bij pake en beppe . Ze sliepen in één van de twee voorkamers. Ik vermoed dat het de kamer op de oostkant is. Immers vanaf de reed kon men niet zien, of er mensen in die kamer waren. Er werd een schuilplaats gemaakt in een kleine ruimte , boven een kast, welke via de zolder te bereiken was.( die schuilplaats bestaat nog) .
De verstandhouding tussen de beide familie’s was goed, met at gezamenlijk de warme maaltijd en mevrouw van Kollem hielp beppe met het wecken.
Ook gaf zij elke woensdagmiddag Franse les, aan haar zoontje Loek en de oudste dochter van Monsma, Sjoeke. Ze kwamen dan door de landerijen naar de boerderij van pake en beppe.
De extra voedselbonnen werden gebracht door Anne van Weperen, vaak op de motor met z,n leren jas aan. Volgens heit was hij ” foar de dúvel net bang”
Het ging goed, tot de razzia in de zomernacht in 1944 bij de familie Monsma . Gelukkig had de familie een schuilplaats gemaakt voor de kleine Loek op de deel.
Doordat de hond aansloeg, kon men Loek tijdig verstoppen. De hele boerderij werd doorzocht , maar men vond niet ” de jongen” waarom men vroeg. Zodoende kon Monsma ook afleiden dat er sprake was van verraad.
De morgen na de inval vertelde Monsma, aan heit op het land wat er die nacht bij hen gebeurd was.
Dit voorval had tot gevolg dat de positie van Loek en zijn ouders onhoudbaar werd in de Weperpolder. Enige dagen en nachten heeft de familie doorgebracht in hooibergen en is toen door het verzet naar een andere plaats gebracht.
Douwe Monsma en Grietje Monsma-Bouma zijn geëerd met de Yad Vashem onderscheiding op 12 september 2006.
Na de oorlog heeft de familie van Kollem weer enige tijd bij pake en beppe gewoond, totdat ze een huis in Bussum hadden gevonden.
Ik kan me nog goed herinneren dat de familie van Kollem op gezette tijden een bezoek bracht aan beppe ( pake Ybe is overleden op 31 januari 1945) en heit en mem.
Ze brachten vaak cadeau’s mee, zoals stof voor een jurk en ook onze eerste televisie was een cadeau van de familie van Kollem.
Gedurende de oorlog zijn er in de Weperpolder, mensen geweest die bescherming kregen en mensen die bescherming gaven.
Van de laatsten kan gezegd worden dat het heel moedig was, want de straffen waren groot en de potentiële verraders nabij.
Hielkje Westerhof.
Op 23 mei j.l. onthulde Berry van Kollem een gedenksteen op het graf van Ybe Westerhof en Anna Westerhof-Wijnstra op het kerkhof in Haule.
Berry van Kollem is de kleinzoon van de Joodse familie die ondergedoken was bij de familie Westerhof.
De nabestaanden van de families Westerhof en van Kollem, die nog altijd warme banden hebben, vonden ’’ dat de kous niet af’’ was na de officiële Yad Vashem onderscheiding in Den Haag.
Immers, het heeft allemaal in deze regio afgespeeld.
Tijdens de informele bijeenkomst , welke gehouden werd in het dorpshuis ’’De Mande’’, werd door verschillende sprekers feiten uit het verleden én het heden ter sprake gebracht.
De genodigden gingen wandelend naar het kerkhof waar het monumentje werd onthuld. Sinne, achterkleindochter van Ybe en Anna Westerhof-Wijnstra , droeg een toepasselijk gedicht van Remco Campert voor. Sinne gaf aan dat haar voorouders een belangrijke inspiratiebron zijn bij haar keuzes t.a.v. het hulp bieden aan mensen die bij ons veiligheid zoeken.
ALS JE NIET OPLET – Remco Campert
Deze muziek mag je niet spelen
dat boek zou ik maar niet lezen
die foto zou ik maar verscheuren
met hem kun je beter niet gezien worden
daar krijg je misschien last mee
ik zou mijn mond maar houden
wat je straks alleen nog mag
is in een donker hol verborgen
verlangen naar het licht van de vrijheid
die je verspeeld hebt
omdat je even de andere kant uitkeek
toen je buren werden weggehaald
Hierna ging men naar de boerderij op Rendijk 4, die als schuilplaats heeft gediend voor de familie van Kollem.
De ingang naar de ruimte , waarin twee mensen zich in moesten verschuilen tijdens onraad is nog aanwezig en kon worden getoond.
Dit was voor de familie van Kollem een emotionele confrontatie.
Deze indrukwekkende middag werd afgesloten met een gezamenlijke maaltijd van de nazaten van beide families.
Door hen werd zo het leven gevierd.
